Fındık Sektörü Tasfiye mi Oldu?

Neymiş efendim.

Dünyada en fazla fındığı biz üretiyormuşuz.

Bir tür tekelmişiz yani.

Bu durum şu an için anlamıyla bir züğürt tesellisi oldu maalesef.

Çünkü en fazla fındığı biz üretiyoruz ama fiyatını yabancılar belirliyor.

Davul senin omuzunda olsa ne yazar.

Tokmak başkasının elinde olduktan sonra nunun ne anlamı var.

Demem o ki;

Davulu çaldığımızı sanıyoruz ama aslında başkası çalıyor.

Bunun farkında bile değiliz.

Fındık fiyatının uluslararası piyasalarda belirlenmesi konusunda hiçbir vakit belirleyici olamadık.

Ve fakat.

Hiçbir vakit, son yıllardaki kadar da aciz duruma düşmedik.

Neden böyle oldu…

Buna cevap verebilmek için sebep ve sonuç ilişkisine bakmak lazım gelir önce.

Bu durumun oluşmasına neden olacak bir çok sebebi sayabiliriz aslında ama en başta gelen sebep, 300 bin ortaklı üretici kuruluş olan Fikobirlik’in (Fındık Tarım Sarış Kooperatifleri Birliği) tasfiyesidir.

Fikobirlik, uluslarası piyasalarda çok etkili değildi belki ama içeride piyasayı o yapıyordu.

Üreticiyi koruyor görünüyordu ama bir denge unsuru olması nedeniyle de aslında piyasanın tüm oyuncularını yani yerli tüccarları da koruyordu.

Kredi muslukları kapatılınca, Fikobirlik’in piyasadan çekildi.

Yerine TMO (Toprak Mahsulleri Ofisi) geldi.

TMO’nun yöneticilerinin iyi niyetinden kuşku duymam asla.

Ve fakat.

Fındık piyasasına göre kurgulanmamış ki, uzmanlık alanı buğday ve mısır TMO’nun.

Dünyanın gözü, fındığın üzerinde, kim ne yapsın, buğdayı mısırı.

TMO şimdi toparlamaya açılıyor ama baştan işler ters gidince piyasa uluslarası oyuncuların eline geçti maalesef.

ÜRETİCİ EZİLDİ

TMO Fiyat açıklıyor ama ne kadar etkili oluyor.

Bu tartışılır.

Bu yılın piyasasından örnek verecek olursak.

Eylül ayında 15 liraya fındık satıldı.

Ocak ayına doğru fiyatlar 20 liraya kadar çıktı ama üreticinin Ocak ayını bekleyecek tahammülü olmadığı için ürününü yok pahasına satmak zorunda kaldı.

Çünkü üreticilerin büyük bir bölümü tüccarlara borçlu durumda.

Oğlunu kızını evlendirecek olanlar da piyasanın açılmasını bekliyor.

TMO’ da bu arada fındık aldı tabi.

Mesela Eylül ayında Çarşamba piyasasında fındık 14-15 liradan işlem görürken TMO fındığı 17 liradan  alacağını açıklasa da, üretici daha önce tüccarın kucağına itilmiş olması nedeniyle ürününü çoktan tüccara ucuza satmıştı bile.

24 LİRYA KADAR YÜKSELDİ

TMO, bir süre önce ihaleye çıkararak depolarındaki fındığı 20 Tl. 50 kuruştan piyasaya sürdü.

Bu durumda piyasada fındık 24 liraya kadar yükseldi.

Fındık şimdi para ediyor belki ama üreticinin elinde hiç ürün kalmadığı için bu durum ne üreticiye yaradı, ne de tüccara.

TÜCCARLARIMIZ FERRARO’NUN

TAŞERONU OLDU

Fikobirlik’in tasfiyesinden sonra piyasada oluşan boşluğu TMO’nun ilk aşamada dolduramadığı biliniyor.

Fındık piyasamız, uluslarası piyasalarda büyük alıcılardan biri olarak bilinen Ferraro’nun kontrolüne geçti.

Piyasada fındık fiyatının 14 liradan 24 liraya yükselmesi nedeniyle Ferraro’nun da zarar ettiği düşünülebilir belki ama Ferraro’nun bu yükü kaldıramayacağı düşünülemeyeceğini için üreticilerimizle birlikte Türk tüccarlar da ezilmiş oldu.

Piyasanın kontrolü şu an için tamamen Ferraro’nun eline geçmiş durumda.

Bizim tüccarlarımızın hiç birinin uluslarası güç olan bu şirketle baş edebilmesi mümkün değil.

Bu durum asla Ferraro’nun suçu değil elbette ama tüccarlarımızın Ferraro’nun taşeronu durumuna geldiğini söylemek de abartı sayılmaz sanırım.