ERMENİ TEHCİRİNİN MİMARI TALAT PAŞA
Mehmet Talat…
Yani “Talat Paşa”
Dedeleri Anadolu’dan Bulgaristan’a göçmüş bir Türk…
1898-1908 arası Selanik Postanesinde postacı olarak çalışır. Sonrasında Postane Başkanı olur…
“Jön Türk Hareketi” nin içinde olur…
İttihat ve Terakki ’ye üye olduğu için görevden alınır…
1908 ’de ki Jön Türk Devrimi’nden sonra Edirne Milletvekilliği ve Dahiliye Nazırı (İçişleri Bakanlığı)yapar…
1909 ’da kurulan “Hür ve Kabul Edilmiş Masonlar Büyük Locası”nın ilk büyük üstadı olarak 1 yıl görev yapar…
Talat Paşa, Mason olma gerekçesini; “Abdülhamid’in hafiyelerinin giremediği tek yer Mason Locası’ydı” diye açıklar…
1915 ’de Ermeni olayları sonrasında uygulanan tehcir kararını İçişleri Bakanı olduğu dönemde bizzat uygular…
1917 ’de Sadrazamlık yapar…
1918 ’de Ruslarla imzalanan anlaşmaya Osmanlı Devletinin temsilcisi olarak katılır ve çabaları sonrasında Rusya’nın 93 Harbi (1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı) sırasında işgal ettiği topraklar olan Kars, Ardahan Artvin ve Batum geri alınır…
***
Osmanlı Devleti I. Dünya Savaşı'ndan yenilgi ile çıkar…
İttihat ve Terakki'nin bazı ileri gelenleri ile birlikte, Mondros Mütarekesi sonrası 2 Kasım 1918'de
İstanbul limanında bekleyen bir Alman denizaltısı ile Berlin'e giderler…
Bu gidiş işe 1913 yılındaki Bâb-ı Âli Baskını ile iktidara gelen “Üç Paşalar İktidarı” sona ermiş olur…
***
Talat Paşa Berlin’de yaşamaya başlar…
15 Mart 1921 Salı günü evinden çıktığı sırada 24 yaşındaki Ermeni terörist Sogomon Tehleryan tarafından kafasına bir kurşun sıkılarak sokak ortasında öldürülür…
Katil yakalanır ve yargılanır…
Alman mahkemelerinde önce beş yıl ağır hapis cezası alsa da sonrasında “saralı” olduğu için ilginç ve taraflı bir şekilde beraat ettirilir…
Cenazesi Berlin’de ki Türk mezarlığına defnedilir…
1943 yılı CHP’nin iktidar olduğu “Milli Şef” döneminde Talat Paşa’nın naaşı Türkiye’ye getirilerek, düzenlenen “Devlet Töreni” ile Abide-i Hürriyet şehitliğine defnedilir.
***
“Üç Paşalar” olarak bilinen; Talat Paşa ve Cemal Paşa Ermeniler tarafından suikast ile, Enver Paşa ise Rus iç savaşınsa Ruslar tarafından öldürülür…
Bu yazı bir ömrü, bir Türkçüyü, bir dönemi anlatmak için o kadar kısa ki!..
Talat Paşa, Üç Paşalar, Jön Türkler, İttihat ve Terakki ve Ermeni Tehciri ile ilgili bir çok hikaye, belge ve makale var…
Vakti olanların okuyup araştırması dileğiyle!...
Hüseyin KURT